Centrum Psychologii Zwierząt wersja beżąca » Gonienie własnego ogona

Po co pies prezentuje zachowania stereotypowe?

Pies poprzez powstałe w organizmie różnego rodzaju deficyty, szuka zachowania, które będzie swoistego rodzaju upustem dla nagromadzonych i silnie przeżywanych emocji i stresu.

Wiedz, że reakcja na stres zachodzi wielotorowo i dotyka organizm na wielu jego poziomach, ponieważ zachwianie równowagi zmusza zwierzę niejako do działań poszukujących, mających na celu przywrócenie naturalnego stanu równowagi (równowagi fizycznej i psychicznej). Niestety często spotykam się w swojej praktyce terapeutycznej z psami, które nie radzą sobie ze stresem, czego konsekwencją są różnego rodzaju zaburzenia w ich funkcjonowaniu.

Co robić, gdy pies prezentuje zachowania stereotypowe?

Jeśli już opiekun zauważy, że jego pies prezentuje zachowania, które do złudzenia przypominają te, omawiane w artykule, należałoby przede wszystkim, zacząć od bardzo dokładnej diagnostyki.

W tym celu nieoceniona okaże się współpraca z lekarzem weterynarii, który wykona szereg badań, mających na celu diagnozę ogólnego stanu zdrowia zwierzęcia (warto przy tej okazji poddać psa badaniom neurologicznym). Jeśli okaże się, że pies jest zdrowy i nie ma podstaw, by doszukiwać się w nim źródła prezentowania zachowań stereotypowych, w dalszej kolejności należy skontaktować się z behawiorystą.

Jak pozbyć się zachowań stereotypowych u psa?

Pojawienie się zachowania stereotypowego u psa z reguły jest dość trudne do późniejszego jego wyeliminowania. Powodem tego jest silne wzmocnienie. Prawdopodobnie pies ze względu na zaistniałe deficyty na poziomie emocjonalnym i behawioralnym odczuwa stres i frustrację. Poziom adrenaliny i noradrenaliny przy takim pobudzeniu wzrasta. Spada poziom serotoniny i dopaminy co wpływa ogólnie na obniżenie nastroju zwierzęcia.

Należy mieć świadomość, że bardzo często w pierwszym kontakcie z danym mechanizmem ruchowym (np. wylizywaniem nadgarstka, gonieniem własnego ogona itp.) dochodzi u psa do powiązania tej czynności (danego bodźca) z pozytywną reakcją emocjonalną (np. wspomniane lizanie łapy uwalniania nadmierną ilość endorfin do mózgu, co czyni tę czynność samo w sobie nagradzającą. Im więcej lizania tym więcej endorfin, im więcej endorfin, tym więcej lizania i tak w kółko).

W takiej sytuacji jest potem bardzo trudno wywołać u zwierzęcia negatywną reakcję na ten wcześniej pozytywnie postrzegane zachowanie, nawet jeśli prezentowanie takiego zachowania już nie jest w przyszłości tak przyjemne jak na początku (przecież rozlizana rana na łapie jest co prawda dla psa dyskomfortem, jednak mimo to zwierzę pamięta, że ta czynność sprawiła mu wcześniej przyjemność i właśnie dlatego, tak chętnie ją ciągle powtarza).

W jaki sposób może pomóc behawiorysta?

Behawiorysta, poprzez przeprowadzenie obszernego wywiadu z opiekunem zwierzęcia, dokona:

opisu i analizy problemów zachowawczych zwierzęcia;
opisu i analizy emocji towarzyszących psu przy podczas prezentowania zachowań niepożądanych (zachowań stereotypowych);
analizy zachowania, jakie zdaniem właścicieli, prezentuje pies, w sytuacjach dla niego stresujących;
analizy informacji dotyczących samego psa, jego środowiska w którym żyje oraz jego przebiegu procesu socjalizacji;
oceni aktualny budżet przyjemności psa oraz dokona oceny nastroju, w jakim pozostaje na co dzień zwierzę, które wykazuje zaburzenia w zachowaniu.
przeanalizuje zachowanie właścicieli psa poprzez obiektywną ocenę tego, w jaki sposób reagują oni na konkretne niepożądane zachowanie (czasami reakcja opiekunów na niepożądane zachowanie psa, może wpłynąć bezpośrednio na nasilenie się u niego stereotypii).
ustali czy zachowanie stereotypowe zwierzę prezentuje tylko w obecności opiekuna czy bez względu na jego obecność. Jeśli warunkiem prezentowania zachowania stereotypowego u psa jest jednak obecność jego właściciela, wówczas mamy do czynienia z zachowaniem które zostało uwarunkowane jego reakcją (być może człowiek poświęca psu wiele uwagi tylko w momencie prezentowania zachowania stereotypowego, dlatego by tę uwagę wymusić, pies nauczył się że prezentowanie tego typu zachowania przynosi mu po prostu korzyść.).

Na podstawie zebranych informacji, behawiorysta skomponuje, dostosowany do danego zwierzęcia, indywidualny program terapeutyczny, którego celem jest poprawa ogólnego dobrostanu psa (niekiedy potrzebne jest wsparcie terapią farmakologiczną, ale tylko w przypadku, gdy należy wpłynąć na wyrównanie u zwierzęcia, deficytów na poziomie neurochemicznym).

Ważnym uzupełnieniem terapii jest wprowadzenie odpowiedniej diety. Należałoby przyjrzeć się jej nieco bliżej. Przede wszystkim należy (jeśli to konieczne), ograniczyć podaż białka w pokarmie oraz zwrócić uwagę na poziom indeksu glikemicznego. Dietę warto suplementować tryptofanem, ze względu na prawdopodobny, powstały w organizmie zwierzęcia, deficyt serotoniny.

Jaki jest cel wdrożenia psu terapii behawioralnej?

Głównym założeniem wprowadzonej terapii jest przede wszystkim, umożliwienie mu prezentacji jego naturalnego wzorca zachowania. Co to znaczy? To znaczy, że należy umożliwić psu realizację jego psich potrzeb: eksplorowanie nowych terenów, bieganie luzem (nie tylko na krótkiej smyczy), węszenie, szczekanie, kopanie, nabywanie kompetencji społecznych poprzez zabawę z innymi psami, czasami nawet ograniczenie kontaktu fizycznego z człowiekiem (nadmierne przytulanie, głaskanie, noszenie na rękach). Następnie należy wzbogacić środowisko psu w jakim obecnie funkcjonuje.

Dlaczego zalecenia behawiorysty są tak istotne?

Realizacja konkretnej terapii pozwoli na:

rozwinięcie zachowań deficytowych tj. uważanych za normalnych a w przypadku psa, który wykazuje zachowania stereotypowe, występujących rzadko lub wcale,
redukowanie zachowań niepożądanych,
naukę zachowań pożądanych przy pomocy wzmocnienia pozytywnego
generalizowanie i utrzymywanie efektów terapii w czasie (konkretne zachowanie jest zgeneralizowane tylko wówczas, gdy jest trwałe i pojawia się w różnych środowiskach i okolicznościach).

Ewa Jabłońska

Gonienie własnego ogona - jak to ugryźć cz. 2